یکشنبه, ۱۹ اسفند ۱۴۰۳
۱۴:۴۳
۱۵
به گزارش روابط عمومی سازمان صنفی رایانه ای استان تهران فاطمه تیموریان، عضو حقوقدان شورای راهبردی مرکز داوری این سازمان با اشاره به مراجع حل اختلافات تجاری بین طرفین دعوا گفت: اساسا در هر صنعت و فعالیتی احتمال اینکه طرفین به اختلافی برخورند وجود دارد. در کتب فلسفه حقوق، گفته می‌شود وظیفه اصلی علم حقوق، تنظیم روابط اجتماعی است. در این بین سعی بر این است که روابط طوری تنظیم شود که اختلاف را تا حد ممکن کم کرده و نظم اجتماعی به وجود بیاید، اما در هر حال حادث شدن اختلاف ناگزیر است.
تیموریان اضافه کرد: مرجع عام برای رسیدگی به تظلمات اعم از تخلفات، جرائم، اختلافات، دعاوی و ...، دادگستری است. در واقع مرجع صالح برای رسیدگی به کلیه اختلافات دادگستری است. البته مراجع اختصاصی یا اداری دیگری هم داریم که به آنها مراجع اداری یا شبه قضایی می‌گویند. مثلا کمیسیون ماده 100 شهرداری، مراجع حل اختلاف تامین اجتماعی و مالیاتی؛ همه اینها مراجع اختصاصی حل اختلاف هستند. همچنین مراجع رسیدگی کننده به تخلفات صنفی در هر صنف و حرفه ای وجود دارد، مانند سازمان پزشکی قانونی در حرفه پزشکی، سازمان نظام مهندسی ساختمان در حرفه مهندسی ساختمان و در صنعت فناوری اطلاعات هم شورای انتظامی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای که در سطح استان و کشور به تخلفات صنفی رسیدگی می‌کند.
عضو حقوقدان شورای راهبردی مرکز داوری سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در مورد روند کار این مراجع تصریح کرد: در یک تقسیم بندی دیگر ما مراجع حل اختلافی داریم که بدون نیاز به توافق و تراضی طرفین صالح به رسیدگی هستند مانند دادگستری (که گفتیم مرجع عام تظلمات است) و حتی کمیسیون های اداری و اختصاصی مانند هیات حل اختلاف بیمه یا مالیات. اما روش های دیگری هم هستند که برای استفاده از آن روش ها نیاز به توافق طرفین داریم؛ مانند داوری، میانجی‌گری، مذاکره و صلح و سازش. این روش ها به روش های جایگزین حل و فصل اختلاف (alternative Dispute Resolution) معروف هستند.
ویژگی‌های داوری
به گفته او روش داوری که موضوع این بحث است، دو ویژگی مهم دارد که در میان روش های مختلف خودنمایی می کند: اول آنکه مانند تمام روش های جایگزین حل و فصل اختلاف (میانجی گری، مذاکره و صلح و سازش) طرفین می بایست در خصوص استفاده از آن برای حل اختلافشان توافق داشته باشند و نمی‌توان بدون توافق حتی یک از طرفین اختلاف، از این روش استفاده کرد.
او ادامه می‌دهد: در عین حال روش حل و فصل اختلاف از طریق داوری یک ویژگی مهم دیگر هم دارد که آن را از سایر روش های جایگزین حل و فصل اختلاف متمایز و متفاوت می کند و آن، لازم الاجرا بودن رای داوری است. یعنی رای داور، در صورتی که توسط شخص محکوم شده یا به عبارت ما محکوم علیه با رضایت خودش اجرا نشود، از طریق اجرای احکام دادگستری به منصه اجرا در می آید و امکان توقیف أموال یا حتی جلب محکوم علیه با رعایت مقررات وجود دارد. این ویژگی داوری یعنی لازم الاجرا بودن رای داور، شباهت آن با رای صادره از مراجع قضایی و دادگاه است و در عین حال تفاوت آن با سایر روش های جایگزین. گهگاه از روش های جایگزین به روش های مسالمت امیز حل اختلاف نیز یاد می شود.
تیموریان در توضیحات بیشتری گفت: رای داور لازم الاجرا است اما در صورتی که یکی از طرفین به آن اعتراض داشته باشد و آن را خلاف قانون بداند، می تواند ابطال رای داور را از دادگاه بخواهند. به طور معمول درخواست ابطال رای داور مانع اجرای رای داور نیست مگر اینکه خواهان ابطال رای داوری، با اثبات ادله قوی و سپردن خسارت به دادگستری دستور توقف اجرای رای داور را تقاضا کند و مورد موافقت داور قرار گیرد. در این حالت رای داور تا روشن شدن نتیجه متوقف می ماند.
او افزود: بنابراین روش های مختلفی برای حل اختلاف وجود دارد و مرکز داوری سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران هم بر همین اساس به وجود آمده است.
توافق در داوری
تیموریان ادامه داد: گفتیم که در داوری حتما باید توافق وجود داشته باشد. اما این توافق چطور صورت میگیرد؟ توافق می‌تواند به عنوان یک شرط در قراردادی باشد که طرفین برای انجام کاری یا خرید کالا یا خدمتی منعقد می‌کنند یا این که توافق بعد از حدوث اختلاف بین طرفین صورت گیرد. حتی ممکن است این توافق به صورت عملی صورت میگیرد. یعنی مثلا من در مرکز داوری طرح دعوا می‌کنم و طرف مقابل هم می‌آید و در جلسات داوری شرکت می کند و پاسخ می دهد و از خود دفاع می کند، به این توافق عملی می‌گویند.
به گفته او همچنین ممکن است یک طرف به طرف دیگر پیشنهاد دهد دعوا را در فلان مرکز داوری یا نزد فلان شخص داور طرح کنیم و طرف مقابل هم درخواست خود را به همان مرکز یا شخص تقدیم کند. روش های توافق متنوع و مختلف است. توافق می تواند قبل از وقوع اختلاف یا بعد از آن، صریح یا ضمنی یا عملی باشد.
صلاحیت داوران
او توضیح می‌دهد: صلاحیت احراز این توافق با خود داور یا داوران است و معمولا در آرای داوری یک قسمتی وجود دارد که خود داوران در خصوص صلاحیت خودشان اظهار نظر می‌کنند. اعتراض به صلاحیت داوران مانع رسیدگی نمی‌شود و داور یا داوران می توانند ضمن رای خود یا مستقل از آن در مورد صلاحیت خود اظهارنظر کنند. اما در صورتی که به اعتبار قرارداد خدشه ای وارد باشد، ابتدا می بایست اعتبار قرارداد توسط دادگاه احراز شود و سپس داوری انجام می گیرد.
تفاوت میان داوری‌ها
عضو حقوقدان شورای راهبردی مرکز داوری نصر تهران در مورد تفاوت بین داوری ها نیز توضیحاتی داد: تفاوتی که بین داوری ها وجود دارد و بسیار مهم است این است که داور می‌تواند یک شخص حقیقی باشد. مثلا در بسیاری از قراردادهای مشارکت، معاملات املاکی که طرفین را به هم معرفی کرده خودش داور در نظر گرفته می‌شود. این شخص ممکن است یک حقوقدان یا وکیل و یا شخصی غیر حقوقدان باشد. به این نوع داوری داوری موردی یا ویژه یا به اصطلاح ad hocمی‌گویند.
او ادامه می‌دهد: نوع دیگری از داوری، داوری سازمانی است، یعنی یک سازمان و شخص حقوقی داوری را انجام می دهد. به نظر من این نوع داوری از داوری مورد بهتر است زیرا سازمان‌ها و نهادهای داوری دارای فرایندهای دقیق‌تر و شفاف‌تر هستند. راهکارهای مختلفی برای اداره فرایند داوری از ابتدا تا انتها دارند و به طور کلی خیلی بیشتر قابل اعتماد و اتکا و پیگیری هستند. چنین سازمان‌های داوری در کشورهای مختلف جهان وجود دارد. از قدیمی‌ترین و معروف ترین این سازمان های داوری در جهان مراکز داوری اتاق های بازرگانی در کشورها هستند. برای مثال مرکز داوری اتاق بازرگانی بین المللی ICC (International Chamber of Commerce) که در حل و فصل دعاوی تجاری بازرگانی بین المللی بسیار فعال است. مقر این مرکز در پاریس است. در ایران هم مرکز داوری اتاق بازرگانی مشغول به فعالیت در این حوزه است.
تیموریان در مورد مرکز تخصصی داوری در حوزه رایانه و فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز گفت: در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران یک مرکز داوری تخصصی در حوزه رایانه ای و فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد کرده‌ایم. این مرکز به عنوان مرکز تخصصی داوری در این حوزه فعال است.
گفتنی است در ادامه مباحث حقوقی به موضوعات دیگری از جمله مشخصات و مزایا و معایب داوری، تعاریف و شناخت سایر روش‌ها مانند میانجی گری، مذاکره و صلح و سازش خواهیم پرداخت.
